Etyka wydawnicza

Publikacja artykułu w recenzowanym czasopiśmie stanowi istotny element rozwoju nauki. Jest także odzwierciedleniem jakości pracy autorów i reprezentowanych przez nich instytucji. Recenzowane artykuły wspierają i ucieleśniają metodę badawczą. Dlatego tak ważne jest ustalenie standardów etycznego postępowania wszystkich stron biorących udział w procesie wydawniczym: autora, redaktora, recenzenta, wydawcy oraz środowiska skupionego wokół czasopism naukowych.

Oświadczenie Medical Communications w sprawie standardów etycznych i nadużyć w praktyce wydawniczej zostało przygotowane w oparciu o wytyczne Komitetu ds. Etyki Publikacyjnej (COPE), dostępne na stronie www.publicationethics.org, oraz wytyczne wydawnictwa Elsevier.

Zamiarem Medical Communications jest ciągłe doskonalenie wydawanych czasopism poprzez publikowanie najwyższej jakości oryginalnych artykułów naukowych w oparciu o sprawiedliwe i etyczne procedury selekcji i recenzowania złożonych prac.

 

Obowiązki Redakcji

Decyzja dotycząca publikacji
Do redaktora naczelnego danego tytułu należy ostateczna decyzja o przekazaniu pracy do recenzji, a następnie opublikowaniu jej na łamach czasopisma. Po stwierdzeniu przez redaktora naczelnego lub redaktorów działów (associate editors), że zgłoszony manuskrypt kwalifikuje się do etapu recenzji (w tym spełnia wymogi regulaminu publikowania prac), stosowany jest model podwójnie zaślepionego recenzowania (autorom nie są ujawniane nazwiska recenzentów i odwrotnie – recenzenci nie znają tożsamości autorów i pozostałych recenzentów).

Decyzja jest podejmowana na podstawie treści pracy, analizy prawdziwości przedstawionych wyników i po rozwianiu wszelkich wątpliwości dotyczących naruszenia praw autorskich, zniesławienia lub plagiatu. Na decyzję, komunikowaną autorom niezwłocznie po jej powzięciu, złożą się opinia redaktorów działów, recenzentów oraz, jeśli zajdzie taka potrzeba, konsultacje z kolegium redakcyjnym – Komitetem Naukowym czasopisma.

Redakcja wyraża gotowość opublikowania korekt, wyjaśnień, przeprosin, jak również wycofania publikacji (retrakcje) w przypadkach stwierdzenia naruszenia praw autorskich, zniesławienia bądź plagiatu.

Zasada fair play
Rasa, płeć, orientacja seksualna, wiara, pochodzenie, narodowość ani przekonania polityczne autorów prac zgłoszonych do publikacji nie będą miały wpływu na ich ocenę przez redaktora naczelnego i redaktorów działów.

Poufność
Redaktorzy zachowają poufność wszelkich informacji o pracy udzielonych przez jej autorów. Informacje dotyczące manuskryptu nie będą omawiane ani ujawniane osobom postronnym – nie posiądzie o nich wiedzy nikt poza redaktorem naczelnym, redaktorami działów, redaktorem prowadzącym oraz recenzentami wytypowanymi do zrecenzowania pracy.

Ujawnienie konfliktu interesów
Redaktorzy będą kierować się obiektywizmem i nie dopuszczą, by ich osobiste przekonania oraz zawodowe czy instytucjonalne powiązania wpłynęły na opinię dotyczącą zakwalifikowania (lub nie) pracy do druku. Nie wolno im również wykorzystywać informacji zawartych w nadesłanym artykule do własnych celów badawczych bez uprzedniej wyraźnej zgody jej autorów. W przypadku stwierdzenia konfliktu interesów wynikającego z konkurencji, współpracy lub innych relacji z którymkolwiek z autorów czy instytucjami powiązanymi z danym artykułem kompetencje redaktora naczelnego (decyzja dotycząca publikacji) przejmuje redaktor działu lub inny członek Komitetu Naukowego danego czasopisma. Redaktorzy zobowiązani są ujawnić ewentualny konflikt interesów, a także opublikować taką informację post factum, po opublikowaniu pracy, w przypadku gdy stwierdzono zaistnienie takiego konfliktu. W razie potrzeby podjęte będą inne działania, takie jak publikacja unieważnienia (retrakcja) lub sprostowania.

Droga odwoławcza
Jeśli autor postanowi odwołać się od decyzji o nieopublikowaniu jego artykułu, ostateczna decyzja w tej sprawie należy do redaktora naczelnego. Redaktor naczelny może, po skonsultowaniu się z redaktorami działów i recenzentami oceniającymi daną pracę, zmienić początkową decyzję o niepublikowaniu artykułu.

Poprawki i wycofanie tekstu
Redakcja może skorygować elektroniczną wersję artykułu, niemniej musi podać datę wprowadzenia zmian. Jeśli po publikacji w pracy zostanie znaleziony poważny błąd lub znaczne jej części zostaną uznane za nieważne, praca powinna zostać wycofana z podaniem przyczyny (np. oszustwo, błąd, plagiat, tzw. podwójne publikacje). Retrakcję można również rozważyć, gdy w opublikowanym artykule zostaną znalezione poufne informacje pozyskane przez autora od osoby trzeciej i nieuczciwie wykorzystane w pracy.

Decyzję o wycofaniu artykułu podejmuje redaktor naczelny po konsultacjach z kolegium redakcyjnym (redaktorami działów, Komitetem Naukowym) i recenzentami, którzy opiniowali daną pracę.

 

Obowiązki autora

Wymogi dotyczące składania prac
Zgłaszając pracę do czasopisma wydawanego przez Medical Communications, autorzy są zobowiązani dołączyć do manuskryptu List przewodni, w którym oświadczają, że praca nie narusza praw autorskich innych osób i że nie została opublikowana ani przeznaczona do publikacji na łamach innego czasopisma, a także precyzują wkład poszczególnych współautorów w powstanie pracy.

W przypadku złożenia do Redakcji elementów graficznych (rycin, tabel itp.) już wcześniej opublikowanych autorzy zobowiązani są przedstawić zgodę właściciela praw autorskich na ich ponowne wykorzystanie.

Wytyczne dotyczące przygotowania pracy i zgłoszenia do publikacji dostępne są w wersji drukowanej oraz na stronie internetowej danego czasopisma.

Uwaga: Wydawca nie pobiera opłat za zgłoszenie, przetwarzanie i publikację artykułu.

Oryginalność
Autorzy mogą przedstawić do publikacji jedynie oryginalne prace własne, w przeciwnym przypadku praca nie będzie dopuszczona do druku lub zostanie wycofana (wykazanie nieetycznej postawy autorów po opublikowaniu pracy). Niedopuszczalna jest jakakolwiek forma plagiatu – w tym przywłaszczenie dorobku, zwrotów, danych, koncepcji teoretycznych lub konkluzji innych autorów, czy autoplagiatu – obejmującego powtórne opublikowanie fragmentów własnych wcześniej opublikowanych utworów jako utworów nowych. Równoległe wysyłanie manuskryptu do więcej niż jednego czasopisma uznaje się za zachowanie nieetyczne – naganne.

Prace lub słowa innych autorów wymagają odpowiedniego zacytowania. Autorzy powinni również wskazać na wszelkie ideowe inspiracje, w tym publikacje, które przyczyniły się do powstania pracy.

W wyjątkowych przypadkach możliwy jest przedruk lub tłumaczenie już opublikowanego artykułu, przy czym taka publikacja musi być odpowiednio oznaczona i wymaga zgody właściciela praw autorskich.

Autorstwo manuskryptu
Autorami publikacji mogą być wyłącznie osoby, które wniosły znaczący wkład w jej powstanie. W Liście przewodnim poszczególni współautorzy określają rodzaj i zakres pracy nad manuskryptem. Nazwiska i opis roli osób, które uczestniczyły w pracach badawczych/publikacji, ale nie mogą być uznane za jej autorów, należy umieścić w części „Podziękowania”.

Redakcja będzie nagłaśniać i piętnować wszelkie wykryte przypadki zjawiska ghostwriting, czyli nieujawnienia w pracy wkładu osób, które przyczyniły się do jej powstania, oraz quest authorship, czyli zadeklarowania autorstwa osób o znikomym lub żadnym wkładzie własnym.

Zob. też: Polityka wydawnicza/Autorstwo

Cytowanie źródeł
Autorzy powinni podawać źródła prezentowanych danych i powoływać się w tekście artykułu na wszystkie istotne doniesienia.

Oszustwo naukowe
Autorzy są zobowiązani prezentować wyniki swojej pracy w sposób przejrzysty, rzetelny i uczciwy – złożone prace mogą zawierać jedynie dane, analizę statystyczną i wyniki, które zostały uznane za dokładne. Publikowanie z premedytacją nieprawdziwych czy niezweryfikowanych wyników jest nieetyczne i nieakceptowalne.

Ujawnienie konfliktu interesów
Redakcja oczekuje, iż autorzy ujawnią (w Liście przewodnim oraz na końcu artykułu, przed wykazem piśmiennictwa) każdy potencjalny konflikt interesów (czy to na tle finansowym, czy innym), który mógłby wpłynąć na wyniki lub ich interpretację. Autorzy powinni ponadto zapewnić, iż nie istnieje żadna umowa ani roszczenia własnościowe, które mogłyby zaszkodzić publikacji złożonej pracy.

Błędy po publikacji
Jeśli po publikacji pracy autorzy stwierdzą w niej błąd lub nieścisłość, powinni o tym niezwłocznie poinformować Redakcję w celu dokonania korekty lub wycofania tekstu.

 

Obowiązki recenzentów

Poufność
Recenzenci zobowiązani są do zachowania poufności wszelkich nieopublikowanych prac i związanych z nimi materiałów. Prace można udostępniać innym osobom jedynie za zgodą redaktorów lub zespołu wydawczego.

Obiektywizm
W trakcie opiniowana recenzenci zobowiązani są dokładać wszelkich starań, by rzetelnie i obiektywnie ocenić wartość recenzowanej pracy. Komentarze i opinie recenzentów, które wracają do autorów, powinny być bezstronne, jasne i treściwe.

Jeśli recenzent uważa, iż nie ma wystarczających kwalifikacji, by oceniać daną pracę, może uchylić się od sporządzenia jej recenzji.

Terminowość przeprowadzania recenzji
Recenzent prac przesyłanych do Redakcji czasopisma wydawanego przez Medical Communications jest wolontariuszem i ma różne inne zobowiązania zawodowe, dlatego przed przyjęciem zobowiązania powinien starannie ocenić możliwości sporządzenia recenzji w wyznaczonym czasie, a w razie wątpliwości w tym zakresie poniechać recenzowania. Wydawca oczekuje złożenia recenzji w terminie 2–3 tygodni od podjęcia się tego zadania. Jeśli na zaopiniowanie pracy recenzent będzie potrzebował dodatkowego czasu, o opóźnieniu powinien niezwłocznie powiadomić redaktora prowadzącego lub redaktora naczelnego. Recenzenci mogą bez podawania konkretnej przyczyny odmówić przeprowadzenia oceny pracy.

Ujawnienie konfliktu interesów
Recenzent i autor artykułu nie powinni pozostawać w bliskich relacjach osobistych (np. stosunek pokrewieństwa) ani zawodowych (np. zależność służbowa). Jeśli recenzent uzna, że opiniowanie pracy stoi w sprzeczności z jego interesami, zobowiązany jest zaniechać tej czynności. Konflikt interesów może wiązać się z kwestiami kompetencji, finansów i współpracy – na polu osobistym, przedsiębiorstwa lub instytucji. Recenzentowi nie wolno wykorzystywać informacji zawartych w przeglądanym manuskrypcie dla własnej korzyści.

Wszelkie powiązania między autorem i recenzentem, które mogą zostać uznane za konflikt interesów, powinny zostać przekazane redaktorowi naczelnemu na piśmie wraz z odmową przeprowadzenia recenzji.

Oryginalność
Jeśli w trakcie lektury pracy zostały wykazane nadużycia w stosunku do cudzej własności intelektualnej (niejawne zapożyczenia), obowiązkiem recenzenta jest powiadomienie redaktora prowadzącego o tym fakcie, ten zaś powiadomi swojego przełożonego. Redaktor naczelny, czy to sam, czy to poprzez wskazaną osobę, zbada sprawę i zdobędzie ewentualne dowody, po czym podejmie ostateczną decyzję co do publikacji pracy.

Cytowanie źródeł
Recenzent powinien zidentyfikować i wskazać autorom wszelkie źródła i publikacje, które w jego opinii są istotne, a nie zostały w pracy ujęte i zacytowane.

Uwagi do autorów
Recenzenci przekazują uwagi autorom i zespołowi wydawniczemu, wierząc, że ich wspólne działanie poprawi jakość opiniowanej pracy. Obowiązkiem recenzenta jest przekazanie autorom, za pośrednictwem zespołu redakcyjnego, jasnych, konstruktywnych i szczegółowych uwag, również w przypadku pracy, która jego zdaniem nie kwalifikuje się do druku. Naganne jest ograniczanie się do poinformowania autorów jedynie o konkluzjach recenzji, a zwłaszcza nieinformowanie ich o istotnych zarzutach, w tym także w recenzjach pozytywnych.